Tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam được xây dựng vào năm 1881 với chiều dài 71km nối Sài Gòn với Mỹ Tho.
Sau đó, tuyến đường sắt xuyên Việt bắt đầu được khai thác vào năm 1936. Đến nay, mạng đường sắt đã có bước tiến vượt bậc về cả quy mô và năng lực so với giai đoạn đầu. Mạng đường sắt bao gồm 7 tuyến chính nối liền 35 tỉnh, thành qua nhiều địa hình đặc biệt. Với hơn 130 năm khai thác, đường sắt Việt Nam liên tục phát triển với nhiều mốc son đáng lưu ý.
Ngày 21/10/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi tuyến tàu hỏa đầu tiên sau khi Việt Nam giành độc lập từ Hải Phòng về Hà Nội. Người đã gửi thư cho Đường sắt Việt Nam khen ngợi nhân viên hỏa xa. Từ đó, ngày này được chọn là Ngày truyền thống của ngành Đường sắt Việt Nam.
Tiếp đó, năm 1955 Thủ tướng Chính phủ ra quyết định thành lập Tổng cục Đường sắt. Đến năm 1976, sau 36 năm chia cắt, tuyến đường sắt giữa Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh được khôi phục, nối liền hai miền Bắc - Nam của đất nước cũng là những thời khắc đặc biệt ý nghĩa của ngành Đường sắt.
Năm 1990, Tổng cục Đường sắt được chuyển đổi thành Liên hiệp Đường sắt VN theo Quyết định số 575 của Bộ trưởng GTVT. Năm 2003 Tổng Công ty Đường sắt VN được thành lập trên cơ sở Liên hiệp Đường sắt VN theo quyết định số 34 của Thủ tướng Chính phủ. Năm 2005, Quốc hội chính thức thông qua Luật Đường sắt, đây là cơ sở pháp lý cao nhất đối với sự phát triển bền vững của đường sắt Việt Nam. Năm 2010, Công ty mẹ - Tổng Công ty Đường sắt VN được chuyển thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu theo Quyết định số 973 của Thủ tướng Chính phủ.
Hiện nay, Tổng Công ty Đường sắt VN đang tích cực đổi mới, tái cơ cấu doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu vận tải trong tình hình mới. Đơn vị này cũng đang tiếp tục thực hiện tái cơ cấu ngành nghề kinh doanh trên cơ sở phát huy thế mạnh của các ngành dịch vụ hỗ trợ nhằm phát triển mạnh mẽ ngành nghề kinh doanh chính; đảm bảo cho Tổng công ty Đường sắt VN có cơ cấu hợp lý, nâng cao sức cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh; làm tốt vai trò của ngành Đường sắt góp phần thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.
Nguồn: Báo GIao thông